استراتژی اقیانوس ابی (نوشته امیر نویدی خبرنگار تهران)

مقدمه

            در بیست و پنج سال گذشته، تمرکز اصلی تفکرات استراتژیک بر روی استراتژی های رقابتی بوده و موضوع رقابت در مرکز توجه الگوهای تدوین استراتژی ریشه دوانده است. با چنین نگرشی، شگفت آور نیست که سازمان ها به شکل ماهرانه ای نحوه رقابت با یکدیگر را آموخته و از طریق تجزیه و تحلیل اصول اساسی ساختار اقتصادی که در حال حاضر درجریان است، یک جایگاه استراتژیک همانند تمایز، کاهش هزینه یا تمرکز را برای خود اتخاذ کنند. از این رو امروزه به اندازه یک زرادخانه ابزارها و چارچوبهای تحلیلی همانند مدل رقابتی پورتر بوجود آمده اند که چراغ رقابت را در قلب استراتژی روشن می کنند. اما واقعاً باید اینگونه باشد؟

            با توجه به فضای رقابتی موجود و وجود رقیبان قدرتمند یک کارآفرین برای موفقیت در عرصه حضور خود باید چه تمهیداتی را باید بیاندیشد ؟

            شاید استراتژی اقیانوس آبی پاسخ مناسبی برای این پرسش باشد.

کلیات استراتژی اقیانوس آبی

            تحقیقات پروفسور چان کیم نشان می دهد اگرچه رقابت یک مسئله اساسی است، اما تمرکز بیش از حد بر روی استراتژی های رقابتی باعث می شود تا شرکت ها و محققان یک جنبه بسیار مهم از استراتژی را نادیده گیرند. این جنبه مهم عبارت است از:آفرینش یک بازار جدید (یا یک فضای جدید در بازار فعلی) که در آن هیچ رقیبی وجود ندارد، و بدین ترتیب رقابت را بی معنی کردن. و این همان اقیانوس آبی است. در این تحقیقات بازار جهانی به دو اقیانوس تشبیه شده است: اقیانوس های آبی و اقیانوس های قرمز. اقیانوس های قرمز نماد کلیه صنایعی اند که امروزه موجود بوده و شرکت ها در آن به رقابت می پردازند. اقیانوس های قرمز در واقع بازارهای شناخته شده هستند. اقیانوس های آبی، کلیه صنایعی هستند که درحال حاضر وجود ندارند. اینها فضاهای شناخته نشده بازار هستند.

تفاوت های اقیانوس ها

اقیانوس های آبی	اقیانوس های قرمز
ایجاد بازارهای جدید	رقابت در بازارهای موجود
ایجاد فضایی بدون رقیب	حذف رقبا
ایجاد نیاز و تقاضای جدید	پاسخگویی به تقاضاهای فعلی
ایجاد سود بیشتر و هزینه های کمتر	تعادل بین هزینه و سود

کارآفرینی چیست؟

            واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre به معنای " متعهد شدن " نشاُت گرفته اسـت. بنابـر تعریف واژنامه دانشگـاهی وبستر : کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی ، اداره و تقبل کند.

            اقتصاد دانان نخستین کسانی بودند که در نظریه های اقتصادی خود به تشریح کارآفرین و کارآفرینی پرداختند. ژوزف شومپــیتر کارآفرین را نیــروی محرکــه اصلی در توسعه اقتصادی می داند و می گوید: نقش کارآفرین نوآوری است . از دیدگاه وی ارائه کالایی جدید ، ارائه روشی جدید در فرآیند تولید ، گشایش بازاری تازه ، یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت و... از فعالیت های کارآفرینان است. کـرزنر نیز کـه از استــادان اقتصاد دانشگاه نیویورک می باشد کارآفرینی را این گونه تشریح می کند : کارآفرینی یعنی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازارها.

ویژگیهای شخصیتی کارآفرینان

            دیوید مک کللند از استادان روانشناسی دانشگاه هاروارد آمریکا که اولین بار "نظریه روانشناسی توسعه اقتصادی" را مطرح نمود ، معتقد است که عامل عقب ماندگی اقتصادی در کشور های در حال توسعه مربوط به عدم درک خلاقیت فردی است بنابر عقیده ایشان با یک برنامه صحیح تعلیم و تربیت می توان روحیه کاری لازم را در جوامع تقویت نمود ، به گونه ای که شرایط لازم برای صنعتی شدن جوامع فراهم آید.

            کارلند و همکارانش اهم ویژگیهایی را که در مورد کارآفرینان مورد بررسی واقع و تاُیید شده بودند ، جمع آوری نمودند که اهم آنها عبارتند از:

            - نیاز به توفیق

            - تمایل به مخاطره پذیری

            - نیاز به استقلال

            - کارآفرینان دارای مرکز کنترل درونی هستند.

            - خلاقیت

یک کارآفرین در کجا باید به دنبال آب های آبی باشد

            مسیر ها و راه های مختلفی برای جستجو یک ایده ناب برای خلق یک بازار ناب وجود دارد که به صورت خلاصه می توان به این موارد اشاره نمود

            جستجو و بررسی در صنایع جایگزین

            جستجو و بررسی گروه های استراتژیک در صنایع

            جستجو و بررسی در میان زنجیره مشتریان

            جستجو و بررسی در میان محصولات و خدمات مکمل

            جستجو و بررسی در میان خصیصه های کارکردی یا احساسی خریداران

            جستجو و بررسی در سراسر زمان

ابزارهای موجود در استراتژی اقیانوس آبی

            استراتژی اقیانوس آبی ابزار های زیادی را برای یافتن سنجیدن و بکار بردن ایده های مورد نیاز کارآفرینان خلق و ابداع نموده که می توان به موارد زیر اشاره نمود

            تحلیل صحنه رقابت

            ترسیم نقشه رقبا (پیشرو،‌مهاجر و مقیم)

            چارچوب مسیرهای متفاوت نوآوری در ارزش

            رویکرد چهار اقدامی

امه دارد . . .(در بخش دوم)